Cumhuriyet Bayramı 29 Ekim 1923 ülkemizde cumhuriyet yönetiminin ilan edildiği gündür.
Bugün ulusal bayram günüdür. Her yıl cumhuriyet yönetiminin ilanını 28 - 29 Ekim günleri Cumhuriyet Bayramı olarak coşkun törenlerle kutlarız.
Cumhuriyet'te egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur.
Ulus kendini yönetme yetkisini temsilcileri - milletvekilleri- aracılığı ile kullanır.
Cumhuriyet yönetiminde yurttaşın seçme ve seçilme hakkı vardır.
Seçilen temsilciler yasalar yapar, yöneticileri ulusu adına denetler.
Yönetilenler dilerlerse seçimlerde yöneticilerini değiştirirler.
Büyük önder Atatürk'ün Türkiye devletini kurarken yaptığı en önemli devrimlerden biri de Cumhuriyet rejimini kurmasıdır.
Mutlakiyetle yönetilen Osmanlı'da bile bir süre sonra padişaha yardımcı olsun diye bir danışma meclisi kurulmuş böylece mutlakiyetten meşrutiyete geçilmiş, padişahın yetkileri tam olarak kısıtlanmasa bile Cumhuriyet rejimine geçişte meşrutiyetin etkileri olmuştur. Kurtuluş savaşı döneminde Avrupa devletlerinin işgaline uğrayan Türkiye, kurtuluşunu büyük önder şu sözlerle belirtmiştir:"Tek bir egemenlik var o da milli egemenliktir. Ülkeyi yine ulusun kendi gücü kurtaracaktır." 29 Ekim 1923'te Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyeti ilan etti, savaş günlerinin yarası Cumhuriyetin ilanı ile sarılmaya başlandı. Halk rejime ve önderine sahip çıktı.
Cumhuriyet yurttaşların seçme ve seçilme haklarının olduğu bir yönetimdir.
Ulus temsilcilerinin kabul ettiği yasalarla ülkenin yönetilmesidir.
Cumhuriyet yönetiminde söz milletindir.
Cumhuriyeti korumak, kollamak ve yaşatmak her yurttaşın görevidir. Mustafa Kemal Atatürk bu görevi yeni nesillere şu sözleriyle vermiştir.
"Ey yükselen yeni nesil, istikbal sizsiniz, Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaşatacak sizsiniz." Bunun için her yıl 29 Ekimde Cumhuriyet bayramı coşkuyla kutlanır.
Bu bayram her Türk gencinin Ata ya olan şükran ve bağlılığının en büyük göstergesidir. Atatürk'ün Cumhuriyetle ilgili sözleri:
• Türk milletinin karakterine ve adetlerine en uygun olan idare, Cumhuriyet idaresidir. (1924)
• Cumhuriyet, yüksek ahlaki değer ve niteliklere dayanan bir idaredir. Cumhuriyet fazilettir. (1925)
• Bugünkü hükümetimiz, devlet teşkilatımız doğrudan doğruya milletin kendi kendine, kendiliğinden yaptığı bir devlet ve hükümet teşkilatıdır ki onun adı Cumhuriyettir. Artık hükümet ile millet arasında geçmişteki ayrılık kalmamıştır. Hükümet millet ve millet hükümettir. (1925)
• Türk Milletinin tabiatına ve geleneklerine en uygun olan yönetim, cumhuriyet yönetimidir. (1924)Cumhuriyetin İlanı Hakkında...Mustafa Kemal Atatürk 19 Mayıs 1919'da Osmanlı hükümeti tarafından Samsun'a gönderilmiştir. Bazı illerde kongreler düzenlemiş ve "Tek bir egemenlik var, o da milli egemenliktir. Milletin egemenliğini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." ilkesiyle ulus temsilcilerini 23 Nisan 1920 günü Ankara'da Büyük Millet Meclisii'nde toplamıştır. Meclis Mustafa Kemal Atatürk’ü 'Meclis Başkanı' seçmiştir. Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı'nı başlatmıştır. Halk ve Ordu düşman kuvvetlerine karşı savaş vermiş, omuz omuza mücadele etmiştir.
24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileri ile İngiltere,Fransa, İtalya, Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Portekiz, Belçika, Sovyet Birliği, Japonya ve Yugoslavya temsilcileri Lozan Barış Antlaşması'nı imzalamıştır. Bu antlaşma ile yeni bir devletin temelleri atılmıştır. İkinci dönem Büyük Millet Meclisi, 11 Ağustos'ta ilk toplantısını gerçekleştirip 13 Ekim'de başkenti Ankara ilan etmiştir. Bu dönemde Mustafa Kemal Atatürk cumhuriyet yönetiminin ilanı için hazırlıklar yapmaya başlamıştı. Atatürk 28 Ekim akşamı dostlarını Çankaya'da yemeğe çağırmış ve onlara "Yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz," demiştir.
29 Ekim’de Mustafa Kemal Atatürk, milletvekilleri ile görüştükten sonra "Cumhuriyet" önergesini Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne vermiştir. Meclis önergeyi kabul etmiştir. Türkiye Devleti'nin yeni yönetimi biçimi Cumhuriyet, yeni ismi "Türkiye Cumhuriyeti Devleti" olarak belirlenmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olmuştur. Halk da cumhuriyetin ilanını sevinç ve coşku ile karşılamıştır. Cumhuriyette,Mustafa Kemal Atatürk'ün de belirttiği gibi, egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur. Ulus, kendini yönetme yetkisini milletvekilleri aracılığı ile kullanır. Cumhuriyet yönetiminde, yurttaşın seçme ve seçilme hakkı vardır. Seçilen temsilciler, yasaları tasarlar ve yöneticileri ulus adına denetler. Ulus, seçimle yöneticileri seçebilir.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nın Kabul Edilmesi
29 Ekim 1923'te Türkiye Büyük Millet Meclisi, Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nda yaptığı değişiklikle, devletin yönetim biçimini cumhuriyet olarak ilan etmiştir. Bu ilan, atılan 101 pare top ile kutlanmıştır. 1924 yılında ise cumhuriyetin ilanı şenliklerle kutlanmıştır. 2 Şubat 1925'te düzenlenen bir kanun teklifinde 29 Ekim'in bayram olması önerilmiştir. Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelenmiş ve 18 Nisan'da karara bağlanmıştır. 19 Nisan'da ise teklif TBMM tarafından kabul edilmiştir. 628 sayılı bu kanun ile 29 Ekim, 1925'ten itibaren ülke içinde ve dış temsilciliklerde bayram olarak kutlanmaya başlamıştır.
Bugün ulusal bayram günüdür. Her yıl cumhuriyet yönetiminin ilanını 28 - 29 Ekim günleri Cumhuriyet Bayramı olarak coşkun törenlerle kutlarız.
Cumhuriyet'te egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur.
Ulus kendini yönetme yetkisini temsilcileri - milletvekilleri- aracılığı ile kullanır.
Cumhuriyet yönetiminde yurttaşın seçme ve seçilme hakkı vardır.
Seçilen temsilciler yasalar yapar, yöneticileri ulusu adına denetler.
Yönetilenler dilerlerse seçimlerde yöneticilerini değiştirirler.
Büyük önder Atatürk'ün Türkiye devletini kurarken yaptığı en önemli devrimlerden biri de Cumhuriyet rejimini kurmasıdır.
Mutlakiyetle yönetilen Osmanlı'da bile bir süre sonra padişaha yardımcı olsun diye bir danışma meclisi kurulmuş böylece mutlakiyetten meşrutiyete geçilmiş, padişahın yetkileri tam olarak kısıtlanmasa bile Cumhuriyet rejimine geçişte meşrutiyetin etkileri olmuştur. Kurtuluş savaşı döneminde Avrupa devletlerinin işgaline uğrayan Türkiye, kurtuluşunu büyük önder şu sözlerle belirtmiştir:"Tek bir egemenlik var o da milli egemenliktir. Ülkeyi yine ulusun kendi gücü kurtaracaktır." 29 Ekim 1923'te Mustafa Kemal Atatürk Cumhuriyeti ilan etti, savaş günlerinin yarası Cumhuriyetin ilanı ile sarılmaya başlandı. Halk rejime ve önderine sahip çıktı.
Cumhuriyet yurttaşların seçme ve seçilme haklarının olduğu bir yönetimdir.
Ulus temsilcilerinin kabul ettiği yasalarla ülkenin yönetilmesidir.
Cumhuriyet yönetiminde söz milletindir.
Cumhuriyeti korumak, kollamak ve yaşatmak her yurttaşın görevidir. Mustafa Kemal Atatürk bu görevi yeni nesillere şu sözleriyle vermiştir.
"Ey yükselen yeni nesil, istikbal sizsiniz, Cumhuriyeti biz kurduk, onu yükseltecek ve yaşatacak sizsiniz." Bunun için her yıl 29 Ekimde Cumhuriyet bayramı coşkuyla kutlanır.
Bu bayram her Türk gencinin Ata ya olan şükran ve bağlılığının en büyük göstergesidir. Atatürk'ün Cumhuriyetle ilgili sözleri:
• Türk milletinin karakterine ve adetlerine en uygun olan idare, Cumhuriyet idaresidir. (1924)
• Cumhuriyet, yüksek ahlaki değer ve niteliklere dayanan bir idaredir. Cumhuriyet fazilettir. (1925)
• Bugünkü hükümetimiz, devlet teşkilatımız doğrudan doğruya milletin kendi kendine, kendiliğinden yaptığı bir devlet ve hükümet teşkilatıdır ki onun adı Cumhuriyettir. Artık hükümet ile millet arasında geçmişteki ayrılık kalmamıştır. Hükümet millet ve millet hükümettir. (1925)
• Türk Milletinin tabiatına ve geleneklerine en uygun olan yönetim, cumhuriyet yönetimidir. (1924)Cumhuriyetin İlanı Hakkında...Mustafa Kemal Atatürk 19 Mayıs 1919'da Osmanlı hükümeti tarafından Samsun'a gönderilmiştir. Bazı illerde kongreler düzenlemiş ve "Tek bir egemenlik var, o da milli egemenliktir. Milletin egemenliğini, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." ilkesiyle ulus temsilcilerini 23 Nisan 1920 günü Ankara'da Büyük Millet Meclisii'nde toplamıştır. Meclis Mustafa Kemal Atatürk’ü 'Meclis Başkanı' seçmiştir. Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde Büyük Millet Meclisi, Kurtuluş Savaşı'nı başlatmıştır. Halk ve Ordu düşman kuvvetlerine karşı savaş vermiş, omuz omuza mücadele etmiştir.
24 Temmuz 1923’te İsviçre’nin Lozan şehrinde, Türkiye Büyük Millet Meclisi temsilcileri ile İngiltere,Fransa, İtalya, Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Portekiz, Belçika, Sovyet Birliği, Japonya ve Yugoslavya temsilcileri Lozan Barış Antlaşması'nı imzalamıştır. Bu antlaşma ile yeni bir devletin temelleri atılmıştır. İkinci dönem Büyük Millet Meclisi, 11 Ağustos'ta ilk toplantısını gerçekleştirip 13 Ekim'de başkenti Ankara ilan etmiştir. Bu dönemde Mustafa Kemal Atatürk cumhuriyet yönetiminin ilanı için hazırlıklar yapmaya başlamıştı. Atatürk 28 Ekim akşamı dostlarını Çankaya'da yemeğe çağırmış ve onlara "Yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz," demiştir.
29 Ekim’de Mustafa Kemal Atatürk, milletvekilleri ile görüştükten sonra "Cumhuriyet" önergesini Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne vermiştir. Meclis önergeyi kabul etmiştir. Türkiye Devleti'nin yeni yönetimi biçimi Cumhuriyet, yeni ismi "Türkiye Cumhuriyeti Devleti" olarak belirlenmiştir. Mustafa Kemal Atatürk, kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk cumhurbaşkanı olmuştur. Halk da cumhuriyetin ilanını sevinç ve coşku ile karşılamıştır. Cumhuriyette,Mustafa Kemal Atatürk'ün de belirttiği gibi, egemenlik kayıtsız şartsız ulusundur. Ulus, kendini yönetme yetkisini milletvekilleri aracılığı ile kullanır. Cumhuriyet yönetiminde, yurttaşın seçme ve seçilme hakkı vardır. Seçilen temsilciler, yasaları tasarlar ve yöneticileri ulus adına denetler. Ulus, seçimle yöneticileri seçebilir.
29 Ekim Cumhuriyet Bayramı'nın Kabul Edilmesi
29 Ekim 1923'te Türkiye Büyük Millet Meclisi, Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nda yaptığı değişiklikle, devletin yönetim biçimini cumhuriyet olarak ilan etmiştir. Bu ilan, atılan 101 pare top ile kutlanmıştır. 1924 yılında ise cumhuriyetin ilanı şenliklerle kutlanmıştır. 2 Şubat 1925'te düzenlenen bir kanun teklifinde 29 Ekim'in bayram olması önerilmiştir. Bu teklif Meclis Anayasa Komisyonu tarafından incelenmiş ve 18 Nisan'da karara bağlanmıştır. 19 Nisan'da ise teklif TBMM tarafından kabul edilmiştir. 628 sayılı bu kanun ile 29 Ekim, 1925'ten itibaren ülke içinde ve dış temsilciliklerde bayram olarak kutlanmaya başlamıştır.