Haber: Ahmet KAPLAN
Sağlık Bakanlığı, “Kanser tedavisi”nde kullanılan akıllı ilaçların birçoğunu “SGK tarafından ödenecek ilaçlar” listesinden çıkardı. Bu sebeple “Kanser tedavisi” gören hastaların büyük bir çoğunluğu yargı yoluna başvurarak ilaç bedellerinin ödenmesini talep ediyor. Anayasa'ya ve İnsan Haklarına aykırı olan SUT kararları nedeniyle SGK’ya açılan davalarla kurum zarara uğratılıyor.
Sağlık Bakanlığı “Kanser tedavisi” için gereken İmmünoterapi ilaçlarını parasıyla temin edip iadesini isteyenleri mahkemelerde süründürürken, temin edemeyenleri ise çaresiz bırakıyor, adeta ölüme terk ediyor.
İMMÜNOTERAPİ NEDİR? AKILLI İLAÇ NEDİR?İmmunoterapi bağışıklık sisteminin kansere karşı daha etkin bir şekilde hareket etmesine yardımcı olarak etki etmektedir ve bir biyolojik tedavidir.Akıllı ilaç ta denilen, İmmünoterapi bağışıklık sisteminin kanser hücreleri ile savaşmasını sağlayan bir tedavi türüdür. Bağışıklık sistemi vücudun enfeksiyon hastalıkları ve kanser gibi hastalıklarla savaşmasını sağlar. Akyuvarlar, lenf sisteminin doku ve organlarından oluşur. Bağışıklık sistemi normal işlevinin bir parçası olarak vücutta oluşan anormal hücreleri tespit edip yok eder ve bu sayede birçok kanserin büyümesini engeller veya yavaşlatır.
YENİ NESİL ‘AKILLI’ İLAÇLAR
Son dönemlerde kanser hastalığının tedavisi için tüm dünyada yeni nesil akıllı kanser ilaçları kullanılıyor. Bu ilaçların kullanımı ülkemizde de yaygın hale geldi. Ancak; SGK tarafından bu yeni nesil kanser ilaçlarının, Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında geri ödemesi yapılmıyor.
SGK'nın ödemediği yeni nesil akıllı kanser ilaçlarını mahkeme kararı ile almak mümkün. SGK; OPDIVO, TECENTRIQ, KEYTRUDA, IMFINZI, ZEJULA, LYNPARZA, TRODELVY, INYLTA, LENVIMA, ALTUZAN ve birçok immunoterapi ilacı ile kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçları dava dışı yollarla karşılamıyor. Bu ilaçların SGK tarafından karşılanmasının yolu dava açmak. Sağlık Bakanlığı ve SGK’ya açılacak davada ihtiyati tedbir kararı alınarak ilaç kullanılırken, paranın kesin iadesi için açılmış olan davanın kazanılması gerekiyor.
UYGULAMA ANAYASA’YA AYKIRI
Hastanın tedavisinde yüksek derecede fayda sağlayacağı tedaviyi yapan hekim tarafından öngörülen, kullanılmaması durumunda hastanın ölümünün veya geri dönüşsüz hasarların meydana gelmesinin kaçınılmaz olduğu, endikasyon açısından tıbbi uygunluğu olan ve SGK' nın geri ödeme kapsamında aynı tedaviyi yapan muadil bir ilacın bulunmadığı durumlarda, İlacın sadece SUT'a göre uygun endikasyonu olmadığı gerekçesiyle geri ödemesinin yapılmaması Avrupa İnsan Hakları Bildirgesi'ne ve Anayasanın 17. 56. ve 60. maddelerine aykırı.
Anayasa'ya ve İnsan Haklarına aykırı olmasına rağmen SGK, halen birçok kanser ilacının geri ödemesini yapmıyor. Tebliğler Anayasa hükümlerini yok edemez. Sağlık Uygulama Tebliği (SUT), hukuk devletinde mutlak yerine getirilmesi gereken emir değildir. Hukuken geçersiz tebliğ yayınlayan Sağlık Bakanlığı ve SGK, bu tebliği dayatarak Anayasayı yok sayıyor.
Ayrıca, SUT kararları nedeniyle SGK’ya açılan davalarla kurum zarara uğratılıyor. Kanser hastaları tarafından SGK'ya karşı ilaç bedeli davası açılarak immünoterapi ve diğer ödenmeyen kanser ilaçlarının geri ödenmesi sağlanıyor. SGK ayrıca bu davalar nedeniyle avukat masraflarını da ödemeğe mahkum ediliyor ve görev zararı ile kurum zarar ettiriliyor.
ANAYASA NE DİYOR?
Anayasanın 17. maddesi: "Devlet, bireylerin yaşam hakkı ile maddi ve manevi varlıklarını koruma hakkı kapsamında ister kamu isterse özel sağlık kuruluşları tarafından yerine getirilsin, sağlık hizmetlerini hastaların yaşamları ile maddi ve manevi varlıklarının korunmasına yönelik gerekli tedbirlerin alınabilmesini sağlayacak şekilde düzenlemek zorundadır."
Anayasa’nın “Sağlık hizmetleri ve çevrenin korunması” başlıklı 56/3-4. maddesi: “Devlet, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenler. Devlet, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getirir.”
Anayasa’nın 60. maddesi: “Herkes, sosyal güvenlik hakkına sahiptir. Devlet, bu güvenliği sağlayacak gerekli tedbirleri alır ve teşkilatı kurar."
DEVLETİN ÖDEMEDİĞİ KANSER İLAÇLARI İÇİN HUKUKİ YOLLAR NELERDİR?
Kanser hastalığının tedavisinde değişik tedavi yöntemleri kullanılıyor. İmmünoterapi ve akıllı ilaç tedavileri kanser tedavisinde kullanılan yöntemlerin başında geliyor.
İmmünoterapi, bağışıklık sisteminin kanser hücreleri ile savaşmasını sağlayan bir tedavi türüyken akıllı ilaç tedavisi ise kanser hücrelerinin kazandığı kontrolsüz çoğalma ve yayılma özelliğini engellemeyi amaçlayan bir tedavi türü.
Kanser tedavisinde akıllı ilaçların yan etkilerinin daha az olması, diğer kanser ilaçları arasında akıllı ilaçların tercih edilmesinde oldukça etkili. Fakat bu ilaçların fiyatı oldukça yüksek.
Bu nedenle SGK tarafından karşılanmaması durumunda kişiler ilaç alamamakta dolayısıyla tedavi olmamaktadır. Devletin ödemediği kanser ilaçları için bu nedenle davalar açılıyor.
SGK Tarafından Karşılanmayan Kanser İlaçları için 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 101. maddesi gereğince, söz konusu davada İş Mahkemeleri görevli. Yetkili mahkeme yoksa İş Mahkemesi sıfatıyla Asliye Hukuk Mahkemeleri yetkili.
Bu arada; dava açılabilmesi için Hekim tarafından önerilen ilacın eczaneden ücretsiz bir şekilde temin edilememesi halinde, dava açmadan önce dava şartı olarak da aranan ilk husus SGK’ya bu zamana kadar ödenen ilaç bedellerinin ve bundan sonraki ilaç bedellerinin karşılanması için başvuru yapılmış olması.
İMMÜNOTERAPİ SGK DAVASI (ilaç bedeli davası)İmmünoterapi ve akıllı ilaç tedavileri, kanser hastalığının olağan tedavisinde kullanılan kemoterapi, radyoterapi gibi yöntemlerden olumlu sonuç alınamaması halinde tercih edilen ve kanser hastalığının ileri seviyesinde olan hastalara önerilen tedavi türlerinden.Ülkemizde ruhsatı olan ilaçlar ruhsatlı olduğu endikasyonda hekimin reçetelemesiyle herkes tarafından kullanılabilir.
Ruhsatsız ilaçlar içinse Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu (TİTCK)'ndan endikasyon dışı kullanım izni alınması gereklidir. Endikasyon dışı ilaç kullanımı, ruhsat dışı ilaç kullanımı anlamına geliyor.
Başka muadili olmadığı ve hastanın hayatını sürdürmesi için immünoterapi (akıllı ilaç) kullanmasının zorunluluk olduğu durumlarda SGK'nın ilaç bedellerini ödememesi halinde ilaçların temini, ödenmeyen ilaç bedelinin karşılanması amacıyla dava açılabiliyor.Açılacak davada alınacak “SGK' nın geri ödeme yapması” yönündeki tedbir kararı ve davanın sonunda davanın kazanılması ile sağlanabiliyor.Davanın temelinin Anayasa'nın yaşam hakkına dayanması nedeniyle bedeli talep edilecek ilacın öncelikle hukuka uygun olarak kullanılması gerekiyor.BİLİRKİŞİ HEYETİNDEN UYGUNLUK RAPORUİlacın uygun olup olmadığı, dava sürecinde genellikle üniversitelerin onkoloji ana bilim dalı öğretim üyelerinden oluşan bir bilirkişi heyetinden alınacak bilirkişi raporuyla tespit edilmesi gerekiyor.Dava açılırken ilacın kullanımının zorunluluk olduğu ve ödenen bir muadilinin olmadığı, ilacın kullanılmaması halinde geri dönülmez sonuçlarının olacağı belgelenmesi gerekiyor.Kanser tedavisinde kullanılan ilaçların SGK tarafından karşılanması, özellikle ekonomik durumu elverişsiz hastalar bakımından acil bir taleptir.DEVLETİN ÖDEMEDİĞİ İLAÇLAR İÇİNDevletin ödemediği kanser ilaçları için dava açarken aşağıdaki hususlara dikkat etmek gerekir;- Hastane Raporu: Onkoloji bölümünden alınması gereken raporda; uygulanacak tedavi, ilacın bilgileri, dozu ve uygulama süresi belirli olmalıdır.- Endikasyon Dışı Kullanım Onayı: İlgili doktor tarafından tedavide kullanılacak ilacın belirlenmesinden sonra hastanın tedaviye başlayabilmesi için yine ilgili doktor tarafından Sağlık Bakanlığı Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’na endikasyon dışı ilaç başvurusunda bulunulması gerekmektedir. Kurum tarafından verilen onay yazısının da hem SGK’ya başvuruda hem de dava açılırken bulunması gerekmektedir.- Reçete: Rapora istinaden yazılacak reçetede de ilacın ismi, dozu ve süresi yer almalıdır.- SGK’ya Başvuru Dilekçesi: SGK’ya başvuru yapılırken hastane raporu, reçete ve endikasyon dışı kullanım onayı yukarıda açıklandığı şekilde hazırlanıp dilekçeye ek yapılmalıdır.Başvuru Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Yönetmeliği ve Sosyal Güvenlik Kurumu İlaç Geri Ödeme Başvurularına İlişkin Usul ve Esaslarına uygun olarak yapılması gereklidir. Talep açık ve anlaşılır olmalıdır.
SGK, TEB tarafından getirilecek ilaçlarda ortalama 15 gün, Türkiye'deki serbest eczanelerde satışı olan ilaçlarda ise ortalama 10 günde cevap veriyor.- SGK’nın Ret Yazısı: SGK tarafından, ilacın SGK geri ödeme listesinde bulunmaması, yurt dışı ilaç fiyat listesinde yer almaması, kanser hastalığı türünün Sağlık Uygulama Tebliği’nde açıklanan teşhislerden biri olmaması gibi nedenlerle başvuruya ret cevabı verilmektedir. SGK’ya karşı ilaç bedelinin karşılanması için ancak bu ret kararından sonra açılabilmektedir. Aksi halde dava, dava şartı yokluğundan reddedilecektir. Bu nedenle SGK tarafından verilecek ret yazısının mutlaka dava dilekçesine eklenmesi gerekmektedir.